Σάββατο 11 Οκτωβρίου 2008

Χειρονομία: Η Τέχνη της Μουσικής

Γράφει ο Θωμάς Λιώλιος και η Ελένη Ντέτσικα
Η κίνηση, η μουσική και ο λόγος (μελική, λυρική και χορική ποίηση), ήταν τα αναπόσπαστα μέρη ενός συνόλου, που οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν Μουσική, ( η τέχνη των Μουσών), από την οποία εξελίχθηκε η τραγωδία. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν συνδέσει τα μυστήρια με χορευτικές τελετές, όπου ο χορός και το τραγούδι ήταν τα μέσα επικοινωνίας με τους θεούς.Σύμφωνα με την παράδοση, ο χορός στην αρχαία Ελλάδα ήταν ιερός. Πρώτη η θεά Ρέα τον αποκάλυψε στους Κουρήτες και τους Κορύβαντες. Η ορχηστρική ήταν από τις δυσκολότερες τέχνες. Απαιτούσε εκπαίδευση όχι μόνο στη μουσική, τη ρυθμική και τη μετρική, αλλά και στη φιλοσοφία, τη φυσική και την ηθική. «Ο χορευτής είναι φιλόσοφος», λέει ο Λουκιανός, «γνωρίζει τα ήθη των ανθρώπων και είναι διερμηνέας όλων των γλωσσών και των θεμάτων». Η τέχνη του απαιτούσε πλήθος ικανοτήτων: την απαγγελία του ηθοποιού, τη φωνή του τραγουδιστή και το ρυθμό του μουσικού. Έπρεπε να αποδίδει με τελειότητα κάθε χορευτική κίνηση, «φορά», «στάση», «σχήμα». Ο στόχος της ορχηστρικής τέχνης, ήταν να γυμνάσει το σώμα, να αναζωογονήσει τη ψυχή και να ανυψώσει το πνεύμα ενώ το μεγαλύτερο ρόλο έπαιζαν οι χειρονομίες, η σοφία των χεριών.Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν χορό, τις μιμητικές κινήσεις που συνόδευαν ένα τραγούδι. Η «Εμμέλεια», περιλάμβανε χορό με τραγούδι και χορό συνοδευτικό των λόγων, δηλαδή έναν κώδικα συμβολικών χειρονομιών. Οι αρχαίοι συγγραφείς περιέγραφαν ζωηρά τις κινήσεις των δακτύλων, πιστεύοντας ότι ο χορευτής «μιλάει» με τις σιωπηλές κινήσεις των χεριών του. Ο Λεσβώναξ ο Μυτιληναίος, ονόμαζε τους χορευτές «χειροσόφους», αυτούς που κατείχαν τη σοφία και την έδειχναν με τα χέρια.Πίστευαν ότι έχει τόση δύναμη η σοφία των χεριών, ώστε να γίνεται καλύτερος κάποιος μετά από την παρακολούθηση ενός χορού.Ο κύριος σκοπός της όρχησης ήταν η μίμηση και ήταν επιστήμη παραστατική, που φανέρωνε τα μη φαινόμενα. Ο Πλούταρχος έλεγε, ότι η «δείξις» (χειρονομία), δεν πρέπει να είναι μιμητική αλλά δηλωτική: «δηλωτική αληθώς των υποκειμένων». Ο χορευτής παριστάνει χαρακτήρες και πάθη: έρωτα, οργή, παραφροσύνη, θλίψη, στις διάφορες εντάσεις και βαθμούς τους. Ο θεατής αναγνωρίζει στον ορχηστή δικά του αισθήματα, συμπάσχει και ταυτίζεται. Έτσι στόχος της τέχνης μέσα από αυτή την εσωτερική διεργασία των θεατών, γίνεται η αναζήτηση του αγαθού, του «γνώθι σ’αυτόν».

Δεν υπάρχουν σχόλια: